Met behulp van embryonale stamcellen zou men ongeneeslijke ziekten kunnen genezen, aldus de beloften. Daarom zouden embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek ‘vrijgegeven’ moeten worden. Is deze eis in het licht van de tot op heden teleurstellende resultaten van stamcelonderzoek houdbaar? Thomas Friedl, stafmedewerker van de Duitse CDU-parlementariër Hubert Hüppe ontkent dit. Hij sprak in het Weense Centrum voor Cultuur Währing in het gelijknamige studentenhuis van het Opus Dei.
Embryonale stamcellen gedragen zich als tumorcellen. Er is tot heden geen enkele therapie mogelijk gebleken met embryonale stamcellen. Met adulte stamcellen daarentegen zijn wel successen geboekt. In meer dan 2000 verschillende klinische studies worden deze stamcellen getest voor nieuwe toepassingen, zo benadrukte Friedl tijdens zijn voordracht. Friedl heeft als stafmedewerker van de Duitse CDU/CSU-politicus Hubert Hüppe meegewerkt aan het wetsontwerp dat de import verbiedt van menselijke embryonale stamcellen. In het april van dit jaar stemde het Duitse parlement voor liberalisering van het gebruik van menselijke embryonale stamcellen, 228 parlementariërs stemden tegen, 346 voor.
Vanaf het moment dat menselijke embryonale stamcellen voor het eerst geïsoleerd werden voor wetenschappelijk onderzoek in 1998, werden hieraan grote beloften voor de toekomst verbonden. Doordat deze cellen in staat zijn om zich te ontwikkelen naar alle mogelijke celtypes in het lichaam, werden ze aangeprezen als therapie ter genezing voor bijvoorbeeld Alzheimer- en Parkinson-patiënten. De facto is er tot op heden, zelfs niet bij dierproeven, geen succes geboekt bij het ontwikkelen van therapieën met embryonale stamcellen. Meestal ontwikkelden er zich tumoren, zelfs in het geval dat de getransplanteerde cellen zich al tot gewone lichaamscellen hadden gedifferentieerd.
Voor afwijzing van wetenschappelijk onderzoek met stamcellen is een ethisch aspect van doorslaggevend belang: voor dit onderzoek worden embryo’s gedood. Friedl sprak zich in scherpe bewoordingen uit tegen de eis dat embryo’s die ‘overblijven’ na IVF-behandeling, vrijgegeven moeten worden voor wetenschappelijk onderzoek. “Als het om mensen gaat, om de menselijke waardigheid, mag men niet van ‘overtollige’ mensen spreken,” aldus kritiseerde de bio-ethicus.
De spreker ging uitvoerig in op de mogelijkheden die adulte stamcellen bieden voor stamcelonderzoek. Deze kunnen niet alleen zonder ethische bezwaren worden toegepast, maar worden al gedurende veertig jaren met succes gebruikt – Friedl noemde beenmergtransplantatie als bekendste voorbeeld. Als de reden voor de medische successen noemde hij: “De natuurlijk rol van adulte stamcellen ligt in het ‘repareren’ van het menselijke lichaam.” Bovendien zijn er alternatieven voor het gebruik van de omstreden menselijke embryonale stamcellen. Zo kunnen zogenaamde pluripotente stamcellen, geïsoleerd uit bijvoorbeeld navelstrengbloed of vruchtwater, door middel van genetische manipulatie gekweekt worden tot bijvoorbeeld menselijke huidcellen. “Er zijn dus voldoende ethisch correcte mogelijkheden.”
De Oostenrijkers raadt Friedl aan om zich niet te fixeren op dat men alles moet toestaan wat mogelijk is, omdat het nu eenmaal in andere landen wel is toegestaan. Het is de taak van de politiek, om “universele gegevenheden” zoals de waardigheid van de mens te erkennen en te beschermen – en dat geldt ook voor het menselijke leven in zijn vroegste verschijningsvorm.